به سایت داوود انصاری روانشناس بالینی عضوانجمن روانشناسان دانمارک و قرارداد با بیمه درمانی در مرکز کپنهاک خوش آمدید.

چگونه نگرش و زندگی خود را متحول کنیم؟

کدام‌یک از موارد زیر توجه شما را بیشتر به خود جلب می‌کند؟

۱. رهایی از خاطرات منفی مربوط به گذشته.

۲. افزایش اعتماد ‌به ‌نفس و عزت نفس.

۳. روبه‌روشدن بهتر با ترس‌های. گوناگون‌تان.

۴. رهایی از افسردگی و احساس رضایتمندی بیشتر در زندگی.

۵. مدیریت استرس و به‌کارگیری مهارت‌های مربوط به آن.

۶. بهبود روابط با همسر، فرزندان، دوستان و همکاران.

۷. لذت‌بردن بیشتر از زندگی زناشویی و احساس امنیت عاطفی بیشتر.

۸. انتخاب شغل بهتر و استفادۀ بهینه از امکانات زندگی‌تان.

۹. کاهش وزن و ...

این‌ها تنها بخش کوچکی از موضوعات بسیار پیچیده‌ای است که مردم معمولاً با آن‌ها سروکار دارند. ایجاد تحول و دگرگونی در شیوۀ زندگی برای اکثر مردم، بسیار چالش‌ برانگیز است؛ به همین‌خاطر، تمایل دارند آن‌ها را رها کرده و به بعد موکول کنند.

سؤال اساسی این است که یک فرد چگونه می‌تواند زندگی خود را متحول و دگرگون سازد، در حالی که از ارادۀ راسخ برخوردار نیست؟ و هنگامی که ارادۀ انسان نتواند به یاری‌اش بشتابد، چه باید کرد و به کجا پناه باید برد؟

به طور معمول در چنین شرایطی، افراد برای دریافت خدمات حرفه‌ای به یک روان‌شناس و ... مراجعه می‌کنند تا برای حل مشکلات طاقت‌فرسا و بهبود زندگی‌شان کمک دریافت کنند. در این خصوص، روان‌شناسان می‌توانند به بهترین شکل، با استفاده از تجربیات علمی روان‌شناسی روز، بر اساس ویژگی‌های درونی افراد، آنان را برای ایجاد تغییرات اساسی در زندگی‌شان یاری دهند.

افسردگی چیست؟

افسردگی یکی از رایج‌ترین بیماری‌های روانی است که منجر به مراجعه به روان‌پزشکان، روان‌شناسان و سایر متخصصان بهداشت روان می‌گردد. در زبان روزمره برای توصیف افسردگی، از احساسات غم و اندوه، ناکامی، ناامیدی و شاید هم رخوت و بی‌حالی استفاده می‌شود. اختلالات مربوط به افسردگی، سالانه میلیون‌ها انسان را مبتلا می‌کند. شواهد به‌دست‌آمده از علم عصب‌شناسی، ژنتیک و تحقیقات کلینیکی نشان می‌دهد که افسردگی در واقع یک اختلال در مغز می‌باشد. تکنیک‌های تصویربرداری مدرن از مغز مشخص نموده است که در افسردگی، مدارهای عصبی‌ای که مسئول تنظیم افکار، خُلق‌و‌خو، تفکر، خوابیدن، اشتها و رفتار هستند، از حالت طبیعی خود خارج می‌شوند.

علائم و نشانه‌های افسردگی

دو ویژگی اختصاصی در مورد افسردگی وجود داردکه یکی از آن‌ها برای تشخیص افسردگی حتماً باید وجود داشته باشد: خُلق ناشاد (غم و اندوه، ناراحتی یا نگرانی) و فقدان علاقه و لذت در انجام فعالیت‌های روزمره و سرگرمی‌های فرد.

سایر نشانه‌های افسردگی شامل از‌دست‌دادن توجه و سرخوشی در فعالیت‌های روزانه، اختلال و تغییر عمده در اشتها و وزن بدن، اختلال در خواب به صورت کم‌خوابی یا پرخوابی، اختلال در تفکر و تمرکز فکر، وجود اضطراب و کندی حرکات، احساس بی‌ارزشی و یا احساس گناه، فقدان انرژی و خستگی، افکار تکرارشونده، به‌خصوص در ارتباط با مرگ و خودکشی می‌باشد.

دانشمندان ارتباط نزذیکی بین خودکشی و افسردگی ذکر می‌کنند؛ به طوری که دوسوم بیماران افسرده به خودکشی فکر کرده و 10 تا 15 درصد آن‌ها به زندگی خود خاتمه می‌دهند. اگر یک بیمار 5 مورد از علائم فوق را به مدت 2 هفتۀ مداوم داشته باشد، به اختلال افسردگی شدید (عمده) مبتلاست.

انواع افسردگی

انواع مهم افسردگی عبارتند از:

افسردگی شدید یا افسردگی عمده Disorder Major Depression

نوع از افسردگی که بیش از هفته‌ها و یا ماه‌ها طول می‌کشد و شامل نشانه‌ها و رفتارهای عمیقی است که عملکرد شغلی، روابط بین فردی و رفتارهای اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده و شخص را به طور کلی از محیط خود می‌کند.

اختلال افسرده‌خویی Dysthymia

این اختلال خفیف‌تر از افسردگی شدید (عمده) است و با خُلق افسرده (تحریک‌پذیر در کودکان و نوجوانان) همراه است که در بخش عمدۀ روز مشاهده شده و اکثر روزها وجود دارد. معمولاً مردم این افراد را به عنوان افرادی بداخلاق، ترشرو ملال‌آور به حساب می‌آورند. این گروه قادر به برقراری ارتباط بین فردی مناسب با دیگران نبوده و افرادی جدی، کج‌خُلق و درونگرا هستند.

اختلال افسردگی جزئی

در این اختلال، افسردگی با شدتی کمتر از دو مورد فوق و با دوره‌های محدودتر همراه است. این نوع افسردگی در تمام گروه‌های سنی دیده می‌شود و تأثیر کمتری در زندگی فرد دارد.

 

اختلال افسردگی پیش از قاعدگی

این نوع افسردگی در زنان و پیش از دورۀ قاعدگی رخ می‌دهد و با بی‌ثباتی خُلق، اضطراب، افزایش احساس خستگی، عدم تمرکز، تغییر میزان اشتها و خواب، سردرد و موارد دیگر همراه است. تمام این علائم در دورۀ قاعدگی از بین می‌روند.

 

افسردگی فصلی

به نوعی از افسردگی گفته می‌شود که در طول یک دورۀ خاص از سال (عموماً زمستان) اتفاق می‌افتد و قابل پیشگیری است؛ ولی می‌تواند بسیار خطرناک و جدی باشد. سستی مفرط، روحیۀ پایین و خواب‌آلودگی زیاد از علائم عمدۀ آن می‌باشد. کمبود نور، علت عمدۀ این اختلال محسوب می‌شود و برای درمان آن معمولاً از نوردرمانی استفاده می‌کنند.

علل افسردگی

علل افسردگی ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی (روانی - اجتماعی) می‌باشد و در بسیاری از مردم نیز، علت افسردگی ناشناخته باقی ‌می‌ماند. به طور کلی مشخص شده است که افسردگی در نتیجۀ یک سری فعل و انفعالات شیمیایی در مغز اتفاق می‌افتد.

استرس‌ها و موقعیت‌های زندگی می‌توانند نقش اولیه را در ایجاد افسردگی داشته باشند. عده‌ای معتقدند که سوگ و ازدست‌دادن عزیزی می‌تواند منجر به افسردگی گردد. مطالعات نشان داده است که مرگ همسر بیشترین نقش را به عهده دارد. همچنین به‌دنیاآوردن فرزند، بازنشستگی، یائسگی و استرس‌های عمدۀ دیگر می‌توانند در ایجاد افسردگی نقش عمده داشته باشند.

از نظر شخصیتی، هرچند همۀ افراد با تیپ‌ها و خصوصیات شخصیتی مختلف ممکن است دچار افسردگی گردند؛ اما افرادی با انواع شخصیتی وسواس و شخصیت نمایشی بیشتر ممکن است دچار افسردگی شوند.

علاوه بر این، ارتباطات اجتماعی ناخوشایندی که منجر به ارزیابی منفی فرد از خود می‌شود، باعث ایجاد افسردگی است؛ زیرا این افراد با توجه به خصوصیات خاص خود نمی‌توانند محبت، همدردی و ارتباط عاطفی لازم را از دیگران به دست آورند. با توجه به اینکه این افراد هم در مورد خودشان ارزیابی منفی داشته و هم دیگران را صادق نمی‌دانند، به تدریج احساس آزردگی و ناکامی کرده و دچار افسردگی می‌شوند.

تفکر منفی

افرادی که دارای افکار منفی در مورد خود، زندگی و آینده هستند نیز معمولاً دچار افسردگی می‌شوند؛ زیرا این افراد به جنبۀ منفی هر چیزی فکر می‌کنند و با عدم توجه به نقایص خود، به طور مداوم خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند. یکی از نکات بسیار مهم در مورد این افراد این است که آن‌ها هر نوع اطلاعات را سوء تعبیر می‌کنند.